Nói chuyện với con về giới tính
Bài do Thu Thủy chuyển ngữ từ bài viết của trên Healthy Children.
Bắt đầu nói với con về giới tính từ mấy tuổi?
Giới tính là một phần tất yếu trong đời sống của mỗi con người ở bất kỳ độ tuổi nào. Khi trẻ lớn lên và phát triển, bạn sẽ thấy con cười khúc khích với bạn bè khi nhắc đến những “bộ phận nhạy cảm”, nói đùa về giới tính và tìm những từ nhạy cảm trong từ điển. Sự tò mò này là hoàn toàn tự nhiên và trẻ sẽ đặt câu hỏi ở bất kỳ độ tuổi nào. Khi con hỏi, bạn hãy chuẩn bị sẵn sàng để trả lời.
Bắt đầu từ đâu
Có vô số cơ hội để dạy con về giới tính trong những tình huống hằng ngày. Chúng ta gọi đây là những lúc phù hợp để dạy con. Ví dụ, nói chuyện với con về các bộ phận cơ thể trong khi tắm rửa sẽ hiệu quả hơn là trong khi ăn tối. Khi trong nhà có ai mang thai hoặc sinh con cũng là cơ hội tốt để nói về việc em bé được thụ thai và sinh ra như thế nào. Cùng xem tivi với con cũng là cách để nói về những vấn đề giới tính.
Những lúc phù hợp để dạy con về giới tính có thể xảy ra bất cứ nơi đâu - khi đang đi mua sắm, ở rạp chiếu phim hay thậm chí ở công viên. Hãy tận dụng những thời điểm này khi phù hợp. Bạn không cần phải chuẩn bị cả một bài diễn thuyết đâu. Trước tiên, hãy tìm hiểu xem con bạn đã biết những gì. Hãy để con dẫn dắt cậu chuyện bằng cách đặt câu hỏi cho bạn. Một số trẻ có thể không dám hỏi nếu chúng nghĩ cha mẹ không thoải mái với câu hỏi đó. Nhưng một số trẻ khác lại cố tình hỏi những câu hỏi nhạy cảm để “thử” cha mẹ chúng. Hãy nói chuyện thật cởi mở và cho con biết rằng con có thể hỏi bạn bất cứ điều gì.
Khi con bắt đầu hỏi, hãy áp dụng những lời khuyên dưới đây để cả hai cảm thấy thoải mái hơn:
Đừng cười, kể cả khi câu hỏi rất ngộ nghĩnh. Bạn không nên khiến con cảm thấy xấu hổ vì những điều con cảm thấy tò mò.
Cố gắng không tỏ ra quá xấu hổ hay nghiêm túc về vấn đề đó.
Nói ngắn gọn. Đừng giải thích dài dòng. Trả lời bằng ngôn ngữ dễ hiểu. Ví dụ, một em bé 4 tuổi không cần phải biết chi tiết về quá trình giao hợp.
Hãy thật thà. Gọi tên các bộ phận cơ thể một cách chính xác.
Đánh giá xem con bạn có muốn hay cần biết thêm điều gì không. Sau khi trả lời con, hãy hỏi “Mẹ trả lời vậy con đã hiểu chưa?”
Quan sát phản hồi và phản ứng của con
Sẵn sàng nhắc lại nếu cần.
Nếu bạn cảm thấy không thoải mái khi nói về chuyện giới tính hoặc khi trả lời những câu hỏi của con, hãy cứ thành thật cho con biết. Bạn có thể nhờ một người họ hàng hay bạn thân, thậm chí là bác sĩ nhi khoa nói chuyện với con thay bạn.
Những câu hỏi bạn cần chuẩn bị để trả lời
Những câu hỏi của con và các trả lời phù hợp sẽ phụ thuộc vào lứa tuổi và khả năng hiểu của con. Dưới đây là một số vấn đề mà con bạn có thể sẽ hỏi và gợi ý trả lời theo từng độ tuổi:
Trẻ mầm non
“Làm thế nào mà con chui được vào bụng mẹ?"
"Con ở đâu trước khi con chui vào bụng mẹ?"
"Con chui ra như thế nào?"
“Em bé đến từ đâu?"
"Sao con gái lại không có chim?"
18 tháng đến 3 tuổi: Con sẽ bắt đầu tìm hiểu về cơ thể của chính mình. Điều quan trọng là bạn phải dạy con cách gọi tên các bộ phận cơ thể một cách chính xác. Khi bạn gọi những bộ phận nhạy cảm bằng những cái tên lóng, nói tránh đi thì có thể khiến con hiểu rằng có gì đó không đúng với tên thật của các bộ phận đó. Đồng thời, hãy dạy cho con biết đâu là những bộ phận riêng tư của con (những bộ phận được che đi khi con mặc đồ bơi).
4 đến 5 tuổi. Con có thể sẽ quan tâm tới chuyện giới tính cơ bản, cả giới tính của con và giới tính trái ngược. Con có thể hỏi em bé đến từ đâu, tại sao cơ thể của con trai và con gái khác nhau. Con có thể chạm vào bộ phận sinh dục của mình và thậm chí còn để ý đến bộ phận sinh dục của người khác. Đây không phải là biểu hiện của hành vi tình dục ở người lớn mà chỉ là sự quan tâm hết sức tự nhiên. Tuy nhiên, con cần phải hiểu việc gì là đúng, là sai. Trách nhiệm của bạn là đặt ra giới hạn khi con khám phá.
Việc con quan tâm tới bộ phận sinh dục là hoàn toàn tự nhiên và lành mạnh.
Việc không mặc quần áo ở nơi công cộng và chạm vào bộ phận sinh dục của bạn khác là không được.
Không ai, kể cả bạn thân hay họ hàng, được chạm vào những bộ phận riêng tư của con. Chỉ có bác sĩ, y tá có thể chạm vào khi khám cho con để tìm nguyên nhân tại sao con đau ở vùng kín.
Trẻ tiểu học
“Con gái bao nhiêu tuổi thì có thể sinh con?"
"Sao con trai lại cương dương?"
"Kinh nguyệt là gì?"
"Con người giao hợp như thế nào?"
"Tại sao một số người đàn ông lại thích đàn ông?"
5 đến 7 tuổi. Con sẽ tìm hiểu về việc hai người đến với nhau như thế nào. Con có thể tò mò chuyện giới tính gì sẽ xảy ra giữa người lớn. Câu hỏi của con sẽ trở nên càng phức tạp hơn khi con muốn hiểu về mối liên hệ giữa chuyện giới tính và chuyện sinh em bé. Con có thể tự đưa ra những cách giải thích của riêng mình về cách hoạt động của cơ thể hay việc em bé đến từ đâu. Con có thể hỏi bạn để tìm câu trả lời.
Nhiệm vụ quan trọng của bạn là giúp con hiểu được về giới tính một cách lành mạnh. Những bài học và giá trị mà con học được ở tuổi này sẽ còn theo con tới lúc trưởng thành. Nó sẽ thúc đẩy những mối quan hệ giàu ý nghĩa của con khi lớn lên.
8 đến 9 tuổi. Con đã hiểu đâu là đúng và sai. Con có thể hiểu rằng tình dục xảy ra giữa hai người yêu nhau. Con có thể bắt đầu quan tâm tới việc bố mẹ gặp và yêu nhau như thế nào. Khi những câu hỏi về tình yêu, hôn nhân xuất hiện, con cũng có thể hỏi về những mối quan hệ đồng giới. Đây là lúc để thảo luận trong gia đình về quan hệ đồng giới. Hãy giải thích rằng việc thích hay yêu một ai đó không phụ thuộc vào giới tính của họ và khác với việc thích ai đó về mặt tình dục.
Ở tuổi này, con sẽ đi qua nhiều thay đổi để chuẩn bị cho tuổi dậy thì. Khi con càng ngày càng hiểu rõ hơn về giới tính của mình, hãy chú trọng việc nói với con về việc phải chờ tới khi lớn hơn thì con mới có thể giao hợp với người khác. Bạn cũng nên nói với con về việc tránh thai và những bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD), đặc biệt là bệnh AIDS. Giải thích cho con hiểu những bệnh này lây truyền như thế nào và con có thể bảo vệ mình để không mang thai. Dạy con có trách nhiệm trong chuyện tình dục cũng là một trong những bài học quan trọng nhất trong cuộc đời.
Hãy nhớ:
Nói chuyện về tình dục và giới tính là cơ hội để bạn chia sẻ với con về niềm tin và giá trị của mình. Đôi khi chủ đề hay câu hỏi có thể hơi nhạy cảm, nhưng con bạn cần biết rằng luôn có một người đáng tin cậy và thành thực mà con có thể hỏi bất cứ khi nào con cần - người đó chính là bạn đấy!
Thu Thủy,